Babiogórski Park Narodowy

Babiogórski Park Narodowy, utworzony 1954, obejmuje objęte ochroną od 1933 północną i częściowo południową część masywu Babiej Góry, od Przełęczy Jałowieckiej do Przełęczy Lipnickiej. Siedzibą dyrekcji parku, ogrodu roślin babiogórskich i ośrodka edukacyjnego jest Zawoja.

Babiogórski Park Narodowy rozciąga się na wysokości od ok. 810 m n.p.m. do 1725 m n.p.m. Powierzchnia wynosi 1734 ha, ścisłej ochronie podlega 1061 ha. Stoki północnego masywu Babiej Góry, bardziej strome niż południowego, częściowo skaliste, pocięte są licznymi potokami, wywierzyskami i źródliskami. Partie szczytowe zajmują rumowiska skalne piaskowców fliszowych. Osobliwością przyrody nieożywionej są szczelinowe groty: na Kościółkach i Złota Studnia.

Roślinność ułożona jest piętrowo: w reglu dolnym, do 1150 m n.p.m., występuje las jodłowo-bukowy z domieszką olchy i świerkowo-jodłowy, w reglu górnym, do ok. 1390 m n.p.m. - las świerkowy z jaworami i zaroślami jarzębiny, do 1650 m n.p.m. rośnie kosodrzewina, w żlebach i zagłębienich ziołorośla z omiegiem góskim i miłosną górską. Powyżej 1650 m n.p.m. hale wysokogórskie z niskimi murawami (w tym endemiczna murawa kostrzewy pstrej), porostami (200 gatunków) i mchami (ponad 200 gatunków). Wśród ok. 700 gatunków flory kwiatowej w Babiogórskim Parku Narodowym znajduje się jedyne w Polsce stanowisko okrzynu jeleniowego i rogownicy alpejskiej. Ponadto występuje tu ok. 100 gatunków wątrobowców i 100 gatunków glonów.

Na terenie parku występują m.in.: jeleń karpacki, ryś, głuszec, płochacz skalny, kumak górski, a okresowo także niedźwiedź.

Ze ssaków żyją: rysie, jelenie karpackie, sarny, okresowo niedźwiedzie, z płazów m.in. kumaki górskie, liczne są owady i mięczaki. Wśród ptaków występują rzadkie gatunki, m.in. puchacze, sowy uralskie, głuszce, włochatki, dzięcioły trójpalczaste i białogrzbiete, drozdy obrożne, siwerniaki, płochacze halne. W 1977 UNESCO uznało Babiogórski Park Narodowy za Światowy Rezerwat Biosfery.